الهی! بــی پنـاهــان را پنــاهـی
به سوی خسته حالان کن نگاهی
چه کم گـردد ز سلطان گــر نوازد
گدایـــی را ز رحمت گاه گاهــی
کــه بر حال پریشانـم گواهـــــی!
« شعر ارسالی خانم سبحانی »
خدایا بشکن این آیینه هایم را که من از دیدن آیینه سیرم
مرا روی خوشی از زندگی نیست ولی از زنده ماندن ناگزیرم
از آن روزی که دانستم سخن چیست همه گفتند این دختر چه زشت است
کدامین مرد او را می پسندد دریغا دختری بی سرنوشت است
چو در آیینه بینم روی خود را در آید از دلم غم با سپاهی
مرا روز سیاهی دادی اما نبخشیدی به من چشم سیاهی
به هر جا پا نهم از شومی بخت نگاه دلنوازی سوی من نیست
از این دلها که بخشیدی به مردم یکی در حلقه ی گیسوی من نیست
مرا دل هست اما دلبری نیست تنم دادی ولی جانم ندادی
به من حال پریشان دادی اما سر زلف پریشانم ندادی
به هر جا ماهرویان رخ نمودند نبردم توشه ای جز شرم ساری
خزیدم گوشه ای سر در گریبان به درگاه تو نالیدم به زاری
چو رخ پوشم ز بزم ماهرویان همه گویند او مردم گریز است
نمیدانند زین درد گران بار فضای سینه ی من ناله خیز است
به هر جا همگنانم حلقه بستند نگینش دختری ناز آفرین بود
ز شرم روی نازیبا در آن جمع سر من لحظه ها بر آستین بود
چو مادر بیندم در خلوت غم زراه مهربانی می نوازد
ولی چشم غم آلودش گواه است که در اندوه دختر می گدازد
به بام آفرینش جغد کورم که در ویرانه هم جایی ندارم
نه آهنگی مرا تا نغمه خوانم نه روشن دیده ای تا پر گشایم
خدایا بشکن این آیینه ها را که من از دیدن آیینه سیرم
مرا روی خوشی از زندگی نیست ولی از زنده ماندن ناگزیرم
خداوندا غلط گفتم ببخشای تو بر من سینه ای بی کینه دادی
مرا همراه رویی ناخوشایند دلی روشن تر از آیینه دادی
مرا صورت پرستان خوار دارند ولی سیرت پرستان می ستایند
به بزم پاک جانان چون نهم پای در دل را به رویم می گشایند
میان سیرت و صورت خدایا دل زیبا به از رخسار زیباست
به پاس سیرت زیبا کریما دلم بر زشتی صورت شکیباست!
« مهدی سهیلی »
دل کیست که گویم از برای غم تست یا آنکه حریم تن سرای غم تست
لطفی است که می کند غمت با دل من ورنه دل تنگ من چه جای غم تست
***
یا رب به کرم در من درویش نگر در من منگر در کرم خویش نگر
هر چند نیم لایق بخشایش تو بر حال من خسته دل ریش نگر
« ابو سعید ابوالخیر »
پیوسته دلم دم ز رضای تو زند جان در تن من نفس برای تو زند
گر بر سر خاک من گیاهی روید از هر برگی بوی وفای تو زند
***
هر دل که طواف کرد گرد در عشق هم خسته شود در آخر از خنجر عشق
این نکته نوشته اند بر دفتر عشق سر دوست ندارد آنکه دارد سرِ عشق
« خواجه عبدالله انصاری »
بشنو از نی چون حکایت می کند
از جدایی ها شکایت می کند
کز نِیِستان تا مرا بُبریده اند
از نَفیرم مرد و زن نالیده اند
سینه خواهم شَرحه شَرحه از فراق
تا بگویم شرح درد اشتیاق
هر کسی کو دور ماند از اصل خویش
باز جوید روزگار وصل خویش
من به هر جمعیّتی نالان شدم
جفت بد حالان و خوش حالان شدم
هر کسی از ظَنِّ خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
سِرِّ من از ناله ی من دور نیست
لیک چشم و گوش را آن نور نیست
تن ز جان و جان ز تن مَستور نیست
لیک کس را دید جان دستور نیست
آتش است این بانگ نای و نیست باد
هر که این آتش ندارد نیست باد
آتش عشق است کاندر نِی فتاد
جوشش عشق است کاندر مِی فتاد
نی حریف هر که از یاری برید
پرده هایش پرده های ما درید
همچو نی زهری و تریاقی که دید
همچو نی دمساز و مشتاقی که دید
نی حدیث راه پر خون می کند
قصّه های عشق مجنون می کند
محرم این هوش جز بی هوش نیست
مر زبان را مشتری جز گوش نیست
در غم ما روز ها بیگاه شد
روز ها با سوز ها همراه شد
روز ها گر رفت گو رو باک نیست
تو بمان ای آن که چون تو پاک نیست
هر که جز ماهی ز آبش سیر شد
هر که بی روزی است روزش دیر شد
در نیابد حال پخته هیچ خام
پس سخن کوتاه باید والسّلام
« مثنوی معنوی مولوی »
مِنَّت خدای را عَزَّ و جَلّ که طاعتش موجبِ قربت است و به شکر اَندرَش مزیدِ نعمت. هر
نفسی که فرو می رود مُمِدِّ حیات است و چون بر می آید مُفَرَّحِ ذات؛ پس در هر نفسی دو
نعمت موجود است و بر هر نعمت شکری واجب.
از دست و زبانِ که بر آید کز عهده ی شکرش به در آید
اِعمَلوُا آلَ داودَ شُکراً وَ قَلیلٌ مِن عِبادِی الشَّکوُر.
بنده همان به که ز تقصیر خویش عذر به درگاه خدای آورد
و ر نه سزاوار خداوند یش کس نتواند که به جای آورد
« گلستان سعدی شیرازی »
بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم
فاتحه ی فکرت و ختم سَخُن
نام خدایست بر او ختم کن
پیش وجود همه آیندگان
بیش بقای همه پایندگان
سابقه سالار جهان قِدَم
مُرسله پیوند گلوی قلم
پرده گشای فلک پرده دار
پردگیِ پرده شناسان کار
مُبدع هر چشمه که جودیش هست
مخترع هر چه وجودیش هست
لعل طراز کمر آفتاب
حُلّه گر خاک و حُلی بند آب
پرورش آموز درون پروران
روز بر آرنده ی روزی خوران
مهره کش رشته ی باریک عقل
روشنی دیده ی تاریک عقل
داغ نِهِ ناصیه داران پاک
تاج ده تخت نشینان خاک
خام کن پخته ی تدبیر ها
عذر پذیرنده ی تقصیر ها
شحنه ی غوغای هراسندگان
چشمه ی تدبیر شناسندگان
اول و آخِر به وجود و صفات
هست کن و نیست کن کاینات
با جبروتش که دو عالم کم است
اول ما آخِر ما یک دم است
کیست در این دیر گه دیرپای
کو لِمَن المُلک زند جز خدای
بود و نبود آن چه بلند است و پست
باشد و این نیز نباشد که هست ...
« مخزن الاسرار نظامی گنجه ای »
ای آن که دِلِ شکسته جای تو بُوَد
عالم همه پَرتُوِ لِقای تو بُوَد
گویند که نَفیِ غیر، اثبات حق است
نَفیِ که کنم که او سَوای تو بُوَد!
***
ای بار خدای پاک و بی مثل و نظیر
افتاده سرم ز بارِ عصیان بر زیر
جرمم تو به جمع رحمت خویش ببخش
دستم تو به دست قدرت خویش بگیر!
***
بر بنده ی روسیاه، یا رب تو ببخش
بر عاجز بی پناه، یا رب تو ببخش
از عفو و عطا مَلول، هرگز نشوی
من هر چه کنم گناه، یا رب تو ببخش!
***
یا رب به تو عرضِ ناتوانی چه کنم؟
اظهارِ حوائجِ نهانی چه کنم؟
از حاجتِ مور و مار، آگاه تویی
من عرضِ حوائجِ نهانی چه کنم؟
***
یا رب ز گناه خویش، شرمنده منم
بر هر چه عقوبت است، زیبنده منم
غفّار تویی، غنی تویی، شاه تویی
بدکار منم، گدا منم، بنده منم!
یا رب به دَرَت عجز و نیاز آوردم
بر چهره دَرِ امید باز آوردم
گر رو سِیَهَم، موی سفیدم بِنِگر
اسباب عنایت تو باز آوردم!
***
یا رب دلِ زنده جانِ آگاهم دِه
در حضرتِ خویش قُربِ درگاهم دِه
در خُسران های روزِ بازارِ عمل
آهِ شب و ناله ی سحرگاهم دِه!
***
ای فضل تو پاینده تر از هر هَوَسی
جز لطف تو ما را نَبُوَد دسترسی
کُن سبز نهال همّتم را یا رب
روزی که نباشَدَم به غیر از تو کسی!
الهی به مستانِ میخانه ات
به عقل آفرینانِ دیوانه ات
به دُردی کش لُجّه ی کِبریا
که آمد به شأنش فرود، إِنَّمَا
به دُرّی که عرش است اوراصدف
به ساقی کوثر، به شاه نجف
به نورِ دل صبح خیزان عشق
زِ شادی به اَندُه گریزان عشق
به رندانِ سر مستِ آگاه دل
که هرگز نرفتند، جز راه دل
به شام غریبان به جام صبوح
کز ایشان بود شامِ ما را فتوح
که خاکم گِل از آبِ انگور کن
سرا پای من، آتشِ طور کن
خدایا به جان خراباتیان
کزین تُهمتِ هَستِیَم، وا رهان
به میخانه ی وحدتم راه ده
دلِ زنده و جانِ آگاه ده
که از کثرت خلق تنگ آمدم
به هر جا شدم، سر به سنگ آمدم
بیا ساقیا، مِی به گردش در آر
که دلگیرم از گردش روزگار
ازآن مِی که در دل چو منزل کند
بدن را فروزان تر از دل کند
ازآن مِی که گرعکسش افتدبه جان
توانی به جان دید، حق را عیان
مِیِ صاف از آلودگیّ بشر
مبدّل به خیر اندر او جمله شر
مِیِ معنی افروزِ صورت گداز
میی گشته معجونِ راز و نیاز
مِیی از منی و تویی گشته پاک
شود جان، چکد قطره ای گر به خاک
بیا تا سری در سَرِ خُم کنیم
من و تو، تو و من، همه گم کنیم
چشی گر از این باده، کوکو زنی
شوی چون از او مست، هوهو زنی
بگیرید زنجیرم ای دوستان
که پیلم کند یاد هندوستان
دلم خون شد از کلفت مدرسه
خدا را خلاصم کن، از وسوسه
بیا ساقیا، مِی به گردش در آر
که مِی خوش بود، خاصه در بزم یار
مِیِ صاف زآلایش ما سِوی
از او یک نفس تا به عرش خدا
مِیی کو مرا وارهاند ز من
زِ آیین و کیفیّتِ ما و من
مِیی را که باشد در او این صفت
نباشد به غیر از مِیِ معرفت
«رضی» روزمحشرعلی ساقی است
مکن تَرکِ مِی تا نفس باقی است!
« رضی الدین آرتیمانی »
ای نامِ تو بهترین سرآغاز
بی نامِ تو نامه کی کنم باز
ای یادِ تو مونس روانم
جز نامِ تو نیست بر زبانم
ای کارگشای هر چه هستند
نام تو کلید هر چه بستند
ای هست کنِ اساسِ هستی
کوتَه ز دَرَت دراز دستی
ای واهبِ عقل و باعثِ جان
با حکم تو، هست و نیست یکسان
ای مَحرَمِ عالَمِ تَحیُّر
عالم ز تو هم تُهی و هم پُر
ای مقصد همّت بلندان
مقصود دل نیاز مندان ...
ای عقل مرا کفایت از تو
جُستن ز من و هدایت از تو...!
« لیلی و مجنون نظامی گنجه ای »